8 Aralık 2010 Çarşamba

Akut Spor Yaralanmalarında İlk Müdahale

Bugün spor yapan herkesin bilmesi gereken ve öğrenirse daha sağlıklı ve mutlu bir spora katılım sağlayacağına inandığım akut spor yaralanmalarına ilk müdahale prensiplerini sizinle paylaşmaya çalıştım.
Spor sakatlıklarını iki gruba ayrılabilir; akut spor yaralanmaları ve aşırı kullanma ya da yüklenmeye bağlı spor yaralanmaları. Akut spor yaralanmaları burkulma, zorlanma gibi durumlarla darbeye bağlı yaralanmaları içerir. Bu tür yaralanmalarda ilk müdahale çok önemlidir ve sakatlığın iyileşme sürecindeki en kritik dönemdir. Bu nedenle yaralanmadan sonraki ilk 48-72 saatte sporcuların ve sporcuya sağlık konusunda destek verenlerin neyin nasıl yapılacağını bilmeleri büyük önem taşır.


Akut yaralanma sonrası yapılacak olan uygulamalar PRİCE  kısaltması ile ifade edilir. PRİCE İngilizce Protection (koruma), Rest (istirahat),Ice(buz uygulaması),  Compression (bandajlama), Elevation (yükseltme) sözcüklerinin baş harflerinden oluşan bir terimdir.

Koruma: sakatlık sonrası sakatlık olan bölgeye yük vermeyi engelleyici uygulamaları ifade etmek için kullanılır. Örneğin ayak bileği burkulmalarında koltuk değneği kullanımı gibi.
İstirahat: sakatlık sonrası ilk dönemde meydana gelen kanama ve şişmeyi kontrol altına alabilmek için sakatlık bölgesini istirahate almak gereklidir; omuz için omuz askısı kullanılması ya da ayak bileği yaralanmalarında yürümenin kısıtlanması gibi.
Buz uygulaması: akut yaralanmalar sonrası meydana gelen kanama ve şişmeyi kontrol altına almada çok önemlidir ve yaralanma sonrası en kısa sürede başlanmalıdır. Her iki 2 saatte bir 20 dakika ile ilk 48-72 saat uygulanması hem ağrının kontrolünde hem de sonrasındaki rehabilitasyonun kolay geçmesinde büyük önem taşır. Hafif nemli bir havlu ile sarılmış buz torbası ya da soğuk jel torbaları (coldpack) ile uygulanmalıdır.
Bandajlama: Buz uygulamasının beklenen etkiyi ortaya çıkarması en az 20 dakika süreceği için özellikle yaralanmadan hemen sonra buz uygulaması mutlaka elastik bandajla sarılarak yapılmalı ve sonrasında buz uygulaması dışında da devam edilmelidir. Akut yaralanmalarda şişliği kontrol altına almak sonraki iyileşme sürecinde büyük önem arz eder ve elastik bandaj uygulaması bu açıdan çok etkilidir. Bandajlama yaralanan bölgenin aşağısından başlayarak yaralanmanın üzerine doğru ve çapraz olarak yapılmalıdır.
Elevasyon (yükseltme): Yine kanama ve şişmeyi kontrol altına almak için yapılan bir uygulamadır. Temel olarak yaralanma bölgesinin kalp hizasından daha yüksekte tutulması olarak tanımlanabilir. Ayak bilek ya da diz yaralanmalarında bacağın 1-2 yastıkla yükseltilmesi buna örnek verilebilir.

Sporcular ve spor sakatlıkları ile ilgilenenler hiç bir yaralanmayı hafife almamalıdır. Özellikle profesyonel sporda yaşanan her sakatlığı sağlık ekibi ile paylaşmak en kritik 48-72 saatlik sürenin boşuna geçirilmemesi açısından hayati önemdedir. Bu sürenin kötü kullanılması daha büyük ve çözümü zor sorunlara yol açabilir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder